به احتمال زیاد، در عمر خویش زمانی به ایراد سخنرانی مؤثری در یک جمع نیاز خواهید داشت. حتی اگر در سراسر عمر خود نیازی به ایراد سخنرانی پیدا نکنید، وقتی آن زمان فرا رسد باید آماده باشید.

نخستین گام در آماده کردن سخنرانی، انتخاب یک موضوع است. پس از انتخاب موضوع باید در مورد هدف کلی نطق خود کار کنید. معمولا هدف کلی سخنرانی ، اطلاع رسانی یا متقاعد ساختن دیگران است. وقتی هدف کلی شما اطلاع رسانی باشد، مانند معلم ها عمل می کنید. هدف شما انتقال واضح، روشن، دقیق و آگاهانه اطلاعات است. وقتی هدف شما متقاعد ساختن است، مانند وکیل ها عمل می کنید. برای قبولاندن موضوعی، به ارائه اطلاعات اقدام می کنید.

سخنرانان خوب بر روی شنونده و مخاطب خود تمرکز می کنند. آن ها می دانند که هدف از ایراد سخنرانی، دریافت عکس العملی مطلوب از جانب گیرندگان پیام است. قبل از سخنرانی این سه سؤال را به خاطر داشته باشید:

1. خطاب به چه کسی یا کسانی صحبت می کنم؟

2.می خواهم آن ها چه چیزی را بدانند یا باور کنند؟

3.آن ها چه واکنشی به سخنرانی من نشان می دهند؟

جمع آوری مطلب برای سخنرانی، مثل گردآوری اطلاعات برای هر طرح دیگر است. اگر قبل از سخنرانی به اندازه کافی وقت داشته باشید، ثبت کردن اطلاعات راه خوبی برای جمع آوری مطالب است. می توانید در جریان سخنرانی از مثال ها و حکایت های کوتاه استفاده کنید تا تأثیر قوی تری بر جای گذارید.

سخنرانی باید حاوی مطالب به هم پیوسته باشد. نطقی که به خوبی سازماندهی شده باشد، اعتبار شما را بالا می برد و فهم پیام را برای شنوندگان آسان تر می کند. جلب توجه و علاقه شنونده، معین کردن موضوع سخنرانی، اثبات اعتبار و حسن نیت در مقدمه سخنرانی باید مورد توجه باشد.

موضوع سخنرانی خود را به وضوح در مقدمه بیان کنید و گرنه ممکن است شنوندگان سر درگم، گیج یا شگفت زده شوند. نتیجه گیری نطق نیز اهمیت دارد، چون تأثیرگذاری نهایی اغلب در ذهن مخاطبان باقی می ماند. نتیجه گیری دو هدف عمده دارد: خبر دادن به شنونده که در حال اتمام سخنرانی هستید و تقویت فهم یا تعهد و الزام نسبت به موضوع اصلی سخنرانی.

اثر سخنرانی به نحوه ایراد آن بستگی دارد. اگر شما چیزی برای گفتن نداشته باشید، نمی توانید نطق خوبی ایراد کنید؛ اما فقط داشتن مطلبی قابل ارائه در سخنرانی کافی نیست. باید نحوه برقراری ارتباط مؤثر را نیز بدانید. سخنران خوب توجه را صرفا به خود نطق جلب می کند، بلکه عقایدش را نیز به طور شفاف و جذاب بیان می کند، بی آن که موجب انحراف ذهن شنونده شود.

وسایل کمک آموزشی ممکن است کمک مؤثری در ارائه بهتر سخنرانی باشد. شنوندگان وقتی صحبت ناطقی را بسیار جالب و سودمند بیابند، به آسانی درباره آن فکر می کنند. وقتی که این پیام به صورت دیداری و نیز شفاهی ارائه شود، مدت زیادی آن را به خاطر می سپارند.

بسیاری از افراد حتی از تصور سخنرانی هیجان زده می شوند. بعضی از این که در مقابل عده زیادی بایستند و سخنرانی کنند، وحشت دارند. شاید فکر کنید که سخنرانی عمومی چیزی نیست که از آن نگران باشم، اما این طور نیست. در حقیقت بسیاری نمی توانند در برابر ده نفر یا بیشتر به راحتی صحبت و سخنرانی کنند.

تحقیقات نشان می دهد که آمادگی داشتن کلید موفقیت در اجرای سخنرانی عمومی است. اگر چه استانداردی جهانی برای اجرای سخنرانی عمومی مؤثر و موفق وجود ندارد، با این حال توجه به این موارد تا حدودی می تواند مفید و مؤثر باشد.

دومین گام، طراحی و تدوین ایده اصلی سخنرانی است. گام بعدی، فراهم آوردن مقدمه ای است که نظر حاضران را جلب کند و زمینه لازم را در اختیار آن ها قرار دهد، به گونه ای که آن ها بتوانند نکات خاص موضوع سخنرانی را تشخیص دهند و درک کنند.

در سخنرانی، سرعت ضربان قلب در سه مرحله افزایش می یابد. تعداد ضربان قلب انسان در حال عادی شصت تا هشتاد ضربه در دقیقه است. تعداد ضربان قلب سخنران درست قبل از سخنرانی خود به نود تا 140 ضربه در دقیقه می رسد. در سی ثانیه اول سخنرانی این میزان به 110 تا 190 ضربه در دقیقه افزایش می یابد و بعد از گذشت سی ثانیه اول به میانگین نود تا 140 ضربه در دقیقه کاهش می یابد.

سعی کنید هنگام ایراد سخنرانی، راحت و آسوده خاطر باشید. تحقیقات نشان داده است که طرز ایستادن بر توانایی شما در اجتناب از منقبض شدن عضلات بدن تأثیر می گذارد. این انقباض عضلات، معمولا به شکل نفس کشیدن های مقطعی- نفس نفس زدن- خشک شدن دهان و تکان دست و پاها بروز می کند.

طرز قرار دادن پاها به منظور کمک به کاهش نگرانی و هیجان سخنرانی:

به هنگام سخنرانی یک پای خود(پایA) را در زاویه ای کوچک و پای دیگر(B) را در زاویه ای حدود 45 درجه قرار دهید. آنها را حدود 15 سانتیمتر از یکدیگر دور نگه دارید و به نرمی حرکت دهید تا این که احساس توازن و راحتی کنید. وزن خود را روی پای A بیندازید. در این حال در پای B احساس راحتی خواهید کرد.

همچنین در می یابید که اگر از قسمت کمر به پایین پای A را به نرمی دراز کنید، به شما کمک می کند. هنگام سخنرانی می توانید موقعیت و موضع خود و حتی موقعیت پاهای خود را تغییر دهید، اما به خاطر داشته باشید که همواره سنگینی بدن خود را روی پایی که عقب تر است، بیندازید.

بادتان باشد همه امکان دارد که اشتباه کنند. اگر شما کلمات را بد ادا می کنید، باید به یاد داشته باشید که سخنرانان حرفه ای و مجریان رادیو و تلویزیون نیز چنین اشتباهاتی را مرتکب می شوند. اگر تعداد اشتباهاتتان در ادای صحیح کلمات ناچیز بود،آن را نادیده بگیرید و اهمیتی ندهید. در صورتی که اشتباهتان فاحش و به دفعات بود،آن را اصلاح کنید. خیلی راحت، کلمه یا کلمات صحیح را تکرار کنید و به سخنرانی خود ادامه دهید.

به افرادی که در جلسه سخنرانی شما نشسته اند و توجه می کنند، نگاه کنید. این گونه افراد معمولا به علامت توافق سر خود را تکان می دهند یا هنگامی که سخنرانی می کنید، به شما لبخند می زنند. اگر شما به آن ها بازخورد مثبت نشان دهید،آن ها احساس خرسندی و علاقه بیشتری خواهند کرد.(در بخش ارتباطات غیر کلامی، مفصل به آن می پردازیم) پیش از آغاز سخنرانی، به خوبی خود را پشت میز سخنرانی آماده کنید. صفحات سخنرانی خود را روی میز سخنرانی طوری مرتب کنید که صفحه یک سمت چپ و بقیه در سمت راست قرار گیرند. وقتی به صفحه دو رسیدید آن را آهسته روی صفحه بلغزانید و روی صفحه یک بگذارید. به این ترتیب حواس مخاطبان پرت نخواهد شد.

سخنرانی را با روش هایی که گفته شد بارها تمرین کنید. مطمئن باشید تمرین، شما را سخنران قابلی خواهد کرد.

منبع: کتاب اصول و تکنیک های برقراری ارتباط مؤثر با دیگران، اثر: قادر باستانی