در نمایشنامه هملت نوشته شکسپیر، پولونیوس به پسرش لائرتس توصیه جالب توجهی می کند:«گوش هایت را به همه و زبانت را به برخی بسپار.» بخش مهمی از فرآیند ارتباط کلامی به گوش کردن مطالب گفته شده اختصاص دارد.

ما به طور معمول حاضر نیستیم وقت بگذاریم و به حرف دیگران گوش کنیم. بسیاری از مردم ارتباط را تنها در سخن گفتن می دانند. اما در ارتباط مؤثر باید از خود پرسید که آیا واقعا گوش می کنید یا منتظر نوبت خود برای سخن گفتن هستید؟ اگر پیش از پایان سخنان طرف مقابل، درباره پاسخ خود می اندیشید، در واقع شنونده نیستید.

برای اینکه گیرنده و شنونده خوبی باشیم، باید سکوت کنیم و به دیگری به دقت گوش دهیم. گوش کردن مؤثر شامل چهار محله مختلف است:

1. شنیدن: دقیقا با توجه به کلمات ادا شده از طرف مقابل، حرف های او را به دقت بشنویم.

2. تفسیر: آنچه شنیده ایم با توجه به منبع معنی موجود در مغز خود تفسیر کنیم. تفسیر غلط به درک غلط منجر می شود. واژگان، رفتار،فرهنگ،دانش و تجربیات متفاوت به تفسیرهای متفاوتی منجر می شود.

3. ارزیابی: درباره آنچه تفسیر کرده ایم، قضاوت می کنیم و دیدگاهمان را با آن مقایسه می نماییم.

4. پاسخ: به گوینده این اطمینان را می دهیم که پیامش را درک کرده ایم. این پاسخ ممکن است به شکل کلامی یا غیر کلامی بیان شود.

بهترین حالتی که می توان شنونده خوبی بود این است که به دیگری نشان دهیم به حرف هایش علاقمند هستیم. به این ترتیب او را به ادامه حرف زدن تشویق می کنیم. برای این کار،باید به او توجه کنیم. همچنین با تکان دادن سر یا بیان عبارت هایی مختصر، علاقه مان را به سخنان او نشان دهیم. برای مثال بگوییم:«خب»،«چقدر جالب»،«درسته»،«بله».

روش های پیشنهادی دیگر برای گوش کردن مؤثر:

• نیاز به شنیدن را در خود ایجاد کنید و بیندیشید که چه چیزی را از گوینده می توانید بیاموزید.
• زمان را فقط به شنیدن اختصاص دهید تا دغدغه خاطر دیگری نداشته باشید.
• پایه قضاوت خود را نه بر اساس شخص گوینده که بر محتوای سخن او قرار دهید.
• بر کیفیت شنیداری خود نظارت کنید و از خود بپرسید که آیا به درستی توانسته اید گوش فرا دهید یا نه؟
• با گفتن جملاتی، تأیید مضمون مطالب شنیده شده را به فرستنده پیام اعلام کنید.
• اگر ارتباط در محیط زندگی شما انجام می شود، سعی کنید با چیدن مناسب مبلمان، تنظیم مطلوب درجه حرارت و تهویه اتاق و به حداقل رساندن صداهای مزاحم و عوامل منحرف کننده حواس، شرایط را برای گوش دادن مؤثر مهیا کنید.
• از زمان فکر کردن خود استفاده مثبت کنید. با سؤال کردن از خود و تجسم ذهنی گفته های طرف مقابل و با تمرکز به سخنان گوینده فقط به او و پیام وی فکر کنید.
• تا جایی که امکان دارد، کلام فرد مقابل را قطع نکنید. برای خود یک بانک ذهنی درست کنید تا نظراتتان را در آن«ذخیره» و بعدها«برداشت» کنید. با این کار رشته کلام فرستنده پیام را قطع نمی کنید و با رجوع به گفته های قبلی وی به او می فهمانید که شنونده فعالی بوده اید.

برگرفته از کتاب اصول و تکنیک های برقراری ارتباط مؤثر با دیگران، اثر: قادر باستانی