مولانا از آن دسته عارفانی بود که یکپارچه شوریدگی و حال و دیوانگی بود. و اگر چه می گفت:

در غم ما روزها بیگاه شد                             روزها با سوزها همراه شده

(مثنوی معنوی/دفتراول)

اما چنانچه خواهیم دید در جان و در کام او نه غم بود و نه سوز و اگر چنانچه غم و سوزی بود، غم و سوزی نبود که با شور و حال و جذبه و شوریدگی منافات داشته باشد. مولانا از آن عرفانی بود که در بسط بود(شادی و گشایش چهره) نه در قبض(غم و غصه) و از آن دسته عرفایی بود که اهل خرابات بود(مست و شاداب) و نه اهل اهل مناجات. اگر چه هستی او سرشار از عشق و محبت به حضرت حق بود و به راستی یک اقیانوسی از آتش بود. اما در واقع هیچ غمی خاطر او را نگزید و هرگز بر گذشته ی خود پشیمانی نداشت و به راستی بهشت او در همین دنیا بود. مولانا اهل طرب و اهل طلب بود.

اگر تو یار نداری چرا طلب نکنی                       وگر به یار رسیدی چرا طرب نکنی

به کاهلی بنشینی که این عجب کاریست                         عجب تویی که هوای چنان عجب نکنی

مولانا مدتی در طلب بود و وقتی که به مراد و معشوق رسید به طرب پرداخت و برنامه ی او برای زندگی همگان همین بود:

«که یا باید در طلب کوشید و یا در طرب»

و به حق عمر او در این دو مسیر گذشت.